USD 2.6699
EUR 2.8450
RUB 2.8530
თბილისი
მურმან იაშვილი - ადამიანი ვინც შექმნა „იაშვილის კლინიკის“ ბრენდი
თარიღი:  7202

დღეს იაშვილის კლინიკის ხსენება ნებისმიერ ჩვენთაგანში ჩვენი შვილების ჯანმრთელობასთან ასოცირდება და დიდი ალბათობით, ყველა ჩვენთაგანი ერთხელ მაინც არის ამ კლინიკაში ნამყოფი, სადაც ჩვენს შვილების ჯანმრთელობაზე, მაღალი კვალიფიკაციის ექიმები ზრუნავენ.

„იაშვილის კლინიკა“ - სამედიცინო ბრენდია, რომელიც თაობების თავდაუზოგავი შრომის შედეგად შეიქმნა. ამ ბრენდის შექმნის, ფეხზე დადგომის და ფუნქციონირების სათავეებთან იდგა ადამიანი, რომლის თავდაუზოგავი შრომის, საქმის დიდი სიყვარულის, ოპტიმიზმისა და უშრეტი ენერგიის წყალობით შეიქმნა ის რაც შეიქმნა და რასაც დღეს ჩვენ „იაშვილის კლინიკას“ ვუწოდებთ. ეს კაცი იყო - მურმან იაშვილი. სწორედ მის სახელს ატარებს დღეს ბავშვთა ცენტრალური საავადმყოფო და სწორედ მის მიერ დადებული თითოეული აგური ყვება ამბავს, რომელიც მეოცე საუკუნის 60-იან წლებში დაიწყო და რომელიც დღემდე გრძელდება.

მინი დოსიე: დაბადების თარიღი-1934 .გარდაცვ. თარიღი:1995 (60 წლის ასაკში).1965 წელს იყო ბავშვთა N5 საავადმყოფოს უროლოგიური განყოფილების ექიმი–ორდინატორი; 1974 წელს რესპუბლიკის ბავშვთა მთავარი ანესთეზიოლოგ–რეანიმატოლოგი; 1974–1986წწ. ხელმძღვანელობდა ბავშვთა რესპუბლიკურ საავადმყოფოს; 1986–1989წწ. მუშაობდა ქალაქის ჯანმრთელობის სამმართველოს უფროსად; მურმან იაშვილმა, პირველად საქართველოში, 1976 წელს დიღომში ლუბლიანის ქუჩაზე მრავალპროფილური პედიატრიული კლინიკა გახსნა. 1995 წლიდან საავადმყოფოს მიენიჭა მისი სახელი. მ. იაშვილის ბიუსტი დგას საავადმყოფოს ეზოში.

მურმან იაშვილი 1934 წელს თბილისში დაიბადა. მამამისი, ონისიმე, სამედიცინო უნივერსიტეტში მუშაობდა. იაშვილების სახლი თავისუფლების მოედანს გადაჰყურებდა, ასე რომ, მურმანმა მთელი ბავშვობა რუსთაველის გამზირზე გაატარა. ონისიმეს და მის მეუღლეს, ელენეს, ძალიან უნდოდათ, მათი ერთადერთი ვაჟი ექიმი გამოსულიყო. არც მურმანი ყოფილა წინააღმდეგი. ასე აღმოჩნდა ის თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტში, რომელიც 1963 წელს დაამთავრა.

საბჭოთა კავშირში ახალგაზრდა ექიმებს სამედიცინო ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ გამოცდილების დასაგროვებლად სხვადასხვა რეგიონში აგზავნიდნენ სამუშაოდ. სწორედ ასე მოხვდა მურმანი მუხრანის საუბნო საავადმყოფოში, სადაც რამდენიმე წელი გაატარა. თბილისში დაბრუნებულმა, 1965 წელს საქმიანობა ბავშვთა მეხუთე საავადმყოფოს უროლოგიურ განყოფილებაში, ექიმ ორდინატორის პოზიციაზე განაგრძო. განყოფილებას პროფესორი დიმიტრი მურვანიძე ხელმძღვანელობდა, რომელსაც მურმანი დიდ პატივს სცემდა, თავის მასწავლებლად და მისაბაძ ექიმად მიაჩნდა. ბატონი დიმიტრიც მურმანს თავის ერთ-ერთ უნიჭიერეს მოწაფედ მოიხსენიებდა, ენდობოდა და როცა სადმე წასვლა უწევდა, განყოფილებას მშვიდად ტოვებდა მის იმედად.

1974 წელს მურმან იაშვილი ბავშვთა რესპუბლიკური საავადმყოფოს მთავარ ექიმად დაინიშნა. საავადმყოფო პატარა, უვარგის შენობაში იყო განთავსებული. იმ დღიდან დაიწყო მურმან იაშვილის ბრძოლა ახალი საავადმყოფოს ასაშენებლად. არავის სჯეროდა, რომ მურმანი ოცნებას რეალობად აქცევდა... მურმან იაშვილის მთავარი დანატოვარი სწორედ ბავშვთა რესპუბლიკური საავადმყოფოა, რომელიც მან არაფრისგან შექმნა და რომელიც დღეს მის სახელს ატარებს.

1976 წელს მურმან იაშვილის ინიციატივითა და ორგანიზებით მრავალპროფილური პედიატრიული სტაციონარის მშენებლობას ჩაეყარა საფუძველი. უბადლო ორგანიზატორმა, გარს ნიჭიერი ახალგაზრდების ძლიერი გუნდი შემოიკრიბა. სწორედ მათი საერთო ძალისხმევით შეიქმნა ბავშვთა რესპუბლიკური საავადმყოფო, რომლის პერსონალიც ახალგაზრდა პროფესიონალებისგან შედგებოდა.

ბატონი მურმანის გვერდით მუშაობა მთელი გუნდისთვის დიდი ბედნიერება და უდიდესი პასუხისმგებლობა იყო. ყველა აღნიშნავდა, რომ მურმან იაშვილის მენეჯერის თანდაყოლილი ნიჭი ჰქონდა. არ შეიძლებოდა, მის მონდომებას, საქმის სიყვარულს, შედეგი არ გამოეღო. მასთან მომუშავე ექიმები მხოლოდ მაღალი დონის ინფრასტრუქტურითა და ულტრათანამედროვე ტექნიკით როდი იყვნენ განებივრებულები – ბატონი მურმანი კლინიკაში ყოველგვარ პირობას უქმნიდა ახალგაზრდა ექიმებს პროფესიული ზრდისთვის. ნიჭიერი და მონდომებული ახალგაზრდები განსაკუთრებით უყვარდა და აფასებდა. ამის დასტურად ისიც კმარა, რომ ახალშობილთა რეანიმაციისა და ინტენსიური თერაპიის ახალგახსნილი განყოფილება 27 წლის ექიმს ჩააბარა. ის გასაოცარი ინტუიციით ამოიცნობდა ახალგაზრდაში პროფესიის სიყვარულს, ავადმყოფისადმი თანაგრძნობას, პასუხისმგებლობას და შრომის უნარს.

მურმან იაშვილის ინიციატივით სწორედ მის კლინიკაში გაიხსნა საქართველოში პირველი ნეონატოლოგიური, ხელოვნური თირკმლისა და დიალიზის განყოფილებები, ასევე – თირკმლის ცენტრი, რომელიც აერთიანებდა უროლოგიურ, ნეფროლოგიურ და ხელოვნური თირკმლისა და დიალიზის განყოფილებებს. მის გვერდით ყველა ენთუზიაზმითა და ოპტიმიზმით ივსებოდა. ექიმებს სამსახურში მისვლა უხაროდათ, კლინიკა მათთვის მეორე სახლად იქცა.

ბუნებით ნოვატორს, მუდამ მედიცინის მაჯისცემაზე ედო ხელი, ფეხდაფეხ მიჰყვებოდა სიახლეებს, ცდილობდა, პედიატრიაში დანერგილი ყველა ახალი მეთოდი თავის კლინიკაში, თავისი ექიმების შესრულებით ენახა.

1986-1989 წლებში მურმან იაშვილი ქალაქის ჯანმრთელობის სამმართველოს უფროსი იყო. ეძნელებოდა საკუთარი ხელით შექმნილი კლინიკის დატოვება, მაგრამ სხვა გზა არ ჰქონდა – ასეთ მნიშვნელოვან წინადადებაზე უარის თქმას ცუდ ტონად ჩაუთვლიდნენ. 1988 წელს მურმან იაშვილს საქართველოს დამსახურებული ექიმის წოდება მიანიჭეს.

ბატონი მურმანი ერთ-ერთი გამორჩეული თბილისელი იყო. იმ თაობის წარმომადგენელი, გალაკტიონს ქუჩაში რომ ხვდებოდნენ და ესალმებოდნენ. მისი ბავშვობის მეგობარი, დამსახურებული ექიმი ალეკო ლაბარტყავა, იხსენებს ხოლმე, ახალგაზრდობაში ხშირად ვსტუმრობდით რესტორან “თბილისს”, სადაც გალაკტიონი დადიოდაო. ჰყვებიან, რომ გალაკტიონი მურმანს ყველასგან გამოარჩევდა, თავისთან მიიხმობდა და საათობით საუბრობდნენ.

ბატონ მურმანს გატაცებაც ჰქონდა. სოფელ უშხვანში, სვანეთში დაბანაკებული საქართველოს მთამსვლელთა ნაკრების ექიმად ყოფნისას, ის პირველად ეზიარა მთისა და ალპინიზმის სიყვარულს. მწვერვალ შხელდის დალაშქვრით მან დაიმსახურა ალპინიზმში პირველი საფეხურის ნიშანი, რომელიც ლეგენდარული ალპინისტის ალექსანდრე ჯაფარიძის ხელით ებოძა. მშვიდი ხასიათით, შესანიშნავი იუმორით, შინაგანი ორგანიზებულობით და კეთილგანწყობით მურმან იაშვილმა მთამსვლელთა ექიმის კარგი სახელი დაიმსახურა.

მთელი ცხოვრება არ განელებია მთის, ალპინიზმისა და სამთო-სათხილამურო სპორტის სიყვარული, რომელიც შვილებსაც უანდერძა.

გუდაური, ამჟამად ესოდენ ცნობილი კურორტი, 1981 წლის ზამთარში შეარჩიეს ვახტანგ მიქელაძემ, კოსტა ქავთარიამ, ლევან ლორთქიფანიძემ, ზურაბ მაისურაძემ, ნუკრი კოტრიკაძემ და მურმან იაშვილმა. სწორედ ამით დაიწყო გუდაურის როგორც სამთო-სათხილამურო სპორტული ცენტრის ისტორია.

ქალაქის ჯანდაცვის სამმართველოს უფროსის თანადებობაზე ყოფნისას ბატონმა მურმანმა შექმნა სტიქიასთან მებრძოლი ჯგუფი, რომელიც ექიმ ალპინისტებისგან შედგებოდა. დიდთოვლობისა და ზვავების დროს ამ ჯგუფმა მაღალმთიანი რეგიონიდან 500 ადამიანი გამოიყვანა. ბატონ მურმანს ეკუთვნის დღეს ესოდენ პოპულარული ოჯახის ექიმის ინსტიტუტის საქართველოში დანერგვის იდეაც. ყველაფერში ნიჭიერმა, ქვეყანაში ახალფეხადგმულ ბიზნესსაც იოლად აუღო ალღო. არც ქველმოქმედება ავიწყდებოდა.

ბ-ნი მურმანის ცხოვრების ისტორიიდან, რამოდენიმე ეპიზოდს მისი ოჯახის წევრები იხსენებენ - ბატონი მურმანის შვილები, კოტე და ზაზა იაშვილები და რძალი, ქალბატონი ნანა.

კოტე იაშვილი - „მამა ახალგაზრდობაში პროფესიულ დონეზე მისდევდა ალპინიზმს. სწორედ ამ გატაცებას უკავშირდება მისი ერთ-ერთი გამორჩეული მოგონება. საქართველოს მთიან რეგიონებს ჯიხვებზე სანადიროდ ესტუმრა ირანის შაჰი. საპატიო სტუმრის დასახვედრად და უსაფრთხო ნადირობისთვის შექმნილ ალპინისტთა ჯგუფში მურმანიც აღმოჩნდა. შაჰი ჩინებული მონადირე და უშიშარი ბედაური გამოდგა, არც ვიწრო და საშიშ გზებს შეუშინებია, ჯიხვიც მოუკლავს, ხოლო ფიტული სამშობლოში წაუღია“

ავბედითი 90-იანი წლების ერთ ავბედით ისტორიას ზაზა იაშვილიც იხსენებს: -„გვიან ღამით კლინიკიდან დაურეკეს. მოგვიანებით გაირკვა, რომ ერთ-ერთი “ავტორიტეტის” შვილი ცუდად გამხდარიყო და საავადმყოფოში მიეყვანათ. კლინიკაში რომ მივედით, ფოიე სავსე იყო ავტომატიანი, შავით შემოსილი ხალხით. პაციენტს სასწრაფო ოპერაცია სჭირდებოდა, მისი თანმხლები პირები კი ექიმებს თავიანთი საქმის გაკეთების საშუალებას არ აძლევდნენ. მურმანი რეანიმაციაში შევიდა, პაციენტის მდგომარეობა გამოიკითხა, მერე გულშემატკივრებთან სასაუბროდ გამოვიდა, ბავშვის მამა თავისთან იხმო და რამდენიმე წუთში ზედმეტი დავიდარაბის გარეშე დაითანხმა ოპერაციაზე. ეს ფაქტიც მეტყველებს იმაზე, რაოდენ დახვეწილი კომუნიკაციური უნარები ჰქონდა მას, არ არსებობდა ადამიანი, ვისთანაც საერთოს ვერ გამონახავდა, ვისაც რამეში ვერ დაარწმუნებდა.“

ქალბატონი ნანა: „ – ის იყო ადამიანი-დღესასწაული, –– გაოცებული ვარ, რა ცოცხლად შემოინახეს მისი ხსოვნა არა მხოლოდ მისი თაობის ექიმებმა, არამედ ახალგაზრდა კოლეგებმაც, რომლებიც მხოლოდ გადმოცემით თუ იცნობდნენ მურმანს. იყო ძალიან სიმპათიური, გალანტური, საოცარი ქარიზმისა და იუმორის პატრონი, პოზიტივის უშრეტი წყარო. იშვიათად მინახავს ადამიანი, ვინც მურმანს გაიცნობდა და მისი პიროვნებით აღფრთოვანებული არ დარჩებოდა....

მურმანს ჰყავდა არაჩვეულებრივი მეუღლე, ქალბატონი დოდო არსენიშვილი, პროფესიით გეოლოგი, და სამი ვაჟი – ზაზა, კოტე და დათუნა. სამუშაო რეჟიმის მიუხედავად, ყველასთვის იცლიდა, ყველასთვის ჰქონდა დრო. ყველას ეგონა, სწორედ ის იყო მურმანისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი ადამიანი…..“

მურმან იაშვილი 1995 წლის 23 მარტს სამოცი წლისა გარდაიცვალა, თუმცა მის ხსოვნას სიკვდილი არ უწერია – მან ხომ ურიცხვი მადლიერი პაციენტი დატოვა ძეგლად.

კულტურა
პარიზის წიგნის ფესტივალზე საქართველოს მწერალთა სახლი ეროვნული სტენდით პირველად არის წარმოდგენილი
კულტურის სამინისტროს მხარდაჭერით 12-14 აპრილს საქართველოს მწერალთა სახლი 2024 წლის პარიზის წიგნის ფესტივალზე ეროვნული სტენდით პირველად მონაწილეობს.
Grand Palais Éphémère–ში ფესტივალისა და საქართველოს ეროვნული სტენდის გახსნას მწერალთა სახლის დირექტორი ქეთევან დუმბაძე, საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი საფრანგეთის რესპუბლიკაში გოჩა ჯავახიშვილი და ლიტერატურული სფეროს წარმომადგენლები ესწრებოდნენ.
საქართველოს ეროვნული სტენდის პრეზენტაცია გაიმართა ღონისძიებით - „ჰაგიოგრაფიიდან პოსტმოდერნიზმამდე“. მწერალთა სახლის სტენდის სტუმრებს, ქართული მწერლობის გაცნობასთან ერთად, საინტერესო კალიგრაფიულ აქტივობაში ჩართვის შესაძლებლობა ჰქონდათ. კალიგრაფმა გიორგი სისაურმა მათ ქართული ანბანით დაუწერა სასურველი სიტყვები, გამონათქვამები, ფრაზები, სახელები და ა. შ. ასევე გაიმართა ღონისძიება, სახელწოდებით, „თექვსმეტსაუკუნოვანი უწყვეტი ლიტერატურული პროცესი“, რომელიც განიხილავს ქართულ ლიტერატურას, ქართულ-ფრანგულ ლიტერატურულ ურთიერთობებსა და ქართული და ევროპული ლიტერატურის კავშირს.
პირველ საფესტივალო დღეს გამართულ პანელ-დისკუსიაში მონაწილეობა მიიღეს საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანმა ელჩმა საფრანგეთის რესპუბლიკაში გოჩა ჯავახიშვილმა და ფრანგული ფილოლოგიის დოქტორმა, პროფესორმა, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რომანული ფილოლოგიის ფაკულტეტის ხელმძღვანელმა ბელა ხაბეიშვილმა. შეხვედრას ასევე ესწრებოდნენ უცხოელი გამომცემლები, ლიტერატურული აგენტები, მედიის წარმომადგენლები და ქართული სათვისტომოს საპატიო წევრები.
ფესტივალის მსვლელობისას ქართულ სტენდზე დაგეგმილია არაერთი აქტივობა და საქმიანი შეხვედრა - PUBLISHERS MATCHMAKING. შეხვედრის მონაწილეები იქნებიან საქართველოს მწერალთა სახლი, ქართული გამომცემლობები: „სეზან ფაბლიშინგი“, „მედუზა,“ „ბაკმი“ და მთარგმნელები - მაია ვარსიმაშვილი და მაია გიორხელიძე. შეხვედრაზე განიხილავენ ქართული ლიტერატურის კატალოგს. მთარგმნელი დალი იაშვილი წარადგენს მიხეილ ჯავახიშვილის მოთხრობას - „ლამბალო და ყაშა“ და მოთხრობების კრებულს. მთავარ სცენაზე გაიმართება წიგნის - „მზე, მთვარე და პურის ყანა“ წარდგენა. წიგნს წარადგენენ ავტორი - მწერალი და კინორეჟისორი თემურ ბაბლუანი და ეროვნული კინოცენტრის წარმომადგენელი ევროპაში სოფიო ბაბლუანი. ქართველ გამომცემლებთან ერთად საქართველოს სტენდთან იქნებიან ფრანგული გამომცემლობები: LE CHERCHE MIDI, GINGKO, EDITIONS DES CARNETS DU DESSERT DE LUNE, MEDUZA, და იტალიური გამომცემლობა MODERN TIMES, რომლებიც წარმოადგენენ ფრანგულად თარგმნილ კლასიკურ და თანამედროვე ქართულ პროზასა და პოეზიას.
საქართველოს ეროვნულ სტენდზე წარმოდგენილი იქნება ბუკლეტი ქართველი ავტორების 50-ამდე ნამუშევრის სინოპსისითა და ამონაბეჭდებით ისეთი ცნობილი ნაწარმოებებიდან, როგორიც არის „შუშანიკის წამება“, „ვეფხისტყაოსანი“ და სხვა.
აღსანიშნავია, რომ პარიზის წიგნის ბაზრობა ევროპის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი კულტურული მოვლენაა, რომელიც ყოველწლიურად გაზაფხულზე იმართება და მასში მონაწილეობას 1 200 გამომცემელი და 2 000 ავტორი იღებს. საქართველოს წელს პირველად მიეცა საშუალება, საკუთარი სტენდით ჩაერთოს საფესტივალო აქტივობებში.
ფესტივალში ეროვნული სტენდით მონაწილეობა საქართველოსთვის ძალიან მნიშვნელოვანია.
საფესტივალო აქტივობები მწერალთა სახლს, ქართველ მწერლებსა თუ გამომცემლებს დაეხმარება ლიტერატურული ურთიერთობების წარმართვაში, ქართული მწერლობის პოპულარიზაციაში, ახალი კონტაქტების მოძიებასა და მთარგმნელობითი საქმიანობის ხელშეწყობაში.
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.