USD 2.7268
EUR 3.1435
RUB 3.4821
თბილისი
ჩინეთი-ყირგიზეთი-უზბეკეთი-ირანი-თურქეთის სარკინიგზო პროექტი: სტრატეგიული მნიშვნელობა და მომავალი გავლენები
თარიღი:  4127

2024 წლის ოქტომბერში იწყება ჩინეთიდან ცენტრალურ აზიაში და შემდეგ ირანსა და თურქეთში სარკინიგზო მარშრუტის მშენებლობა. პროექტის სრული ღირებულება დაახლოებით 8 მილიარდი დოლარია და მისი მთავარი მიზანია ცენტრალური აზიის ქვეყნებს შორის, ასევე ირანსა და თურქეთს შორის სავაჭრო და სატრანსპორტო კავშირების გაძლიერება. ეს პროექტი წარმოადგენს "სარტყელისა და გზის ინიციატივის" (BRI) უმნიშვნელოვანეს ნაწილს და იმოქმედებს როგორც აზიასა და ევროპას შორის ახალი ტვირთგადაზიდვის მარშრუტი, რომელიც გაამარტივებს საქონლის გადატანას ჩინეთიდან ევროკავშირში.

პროექტის მოტივაცია და მიზნები

ამ გზის მშენებლობა მრავალი სტრატეგიული მოტივით არის გამოწვეული:

ვაჭრობის ოპტიმიზაცია: მარშრუტი უზრუნველყოფს ჩინეთიდან ცენტრალურ აზიაში, ირანში და საბოლოოდ თურქეთში ტვირთის გადატანის უფრო მოკლე, სწრაფ და უსაფრთხო გზას. ამჟამად საქონლის უმეტესობა გემებით გადაიტანება, მაგრამ სარკინიგზო გზით უფრო სწრაფად მოხდება ტრანზიტი.

ენერგეტიკული უსაფრთხოება და სავაჭრო ქსელის გაფართოება: ცენტრალური აზიის ქვეყნებს, როგორიცაა ყირგიზეთი და უზბეკეთი, სჭირდებათ პირდაპირი წვდომა საერთაშორისო სავაჭრო გზებთან. ამ სარკინიგზო ხაზის მეშვეობით, მათ შეეძლებათ ენერგეტიკული რესურსების ექსპორტის და იმპორტის გაადვილება.

ტრანსაზიური ურთიერთობის გაძლიერება: ჩინეთი არა მხოლოდ საკუთარი ინტერესებისთვის აშენებს ამ გზას, არამედ აფართოებს ურთიერთობებს იმ ქვეყნებთან, რომლებიც მის გზაზე არიან, მათ შორის ირანი და თურქეთი. ეს მარშრუტი მნიშვნელოვანია როგორც ჩინეთის, ასევე მათი პარტნიორი ქვეყნების სავაჭრო და სატრანსპორტო კავშირების განმტკიცებისთვის.

ტვირთგადაზიდვის მოცულობა და ეკონომიკური გავლენა

პროექტის შედეგად მნიშვნელოვნად გაიზრდება ტვირთგადაზიდვის მოცულობა ჩინეთიდან ევროკავშირში. გზის გახსნის შემდეგ, სარკინიგზო მარშრუტს შეუძლია 5-დან 10 მილიონ ტონამდე ტვირთის გადაზიდვა წელიწადში. ეს კი მნიშვნელოვნად შეამცირებს ტრანსპორტირების დროს და ხარჯებს ჩინეთის პროდუქტების ევროპაში მიტანისთვის.

ჩინეთის მიზანია გაამარტივოს და დააჩქაროს საქონლის გადატანა გლობალურ ბაზრებზე, ხოლო ევროკავშირისთვის ეს მარშრუტი გახდება მნიშვნელოვანი სავაჭრო გზა, რაც მათ საშუალებას მისცემს უფრო სწრაფად მიიღონ პროდუქცია და ნედლეული აზიიდან.

ინდოეთისა და პაკისტანის დაინტერესება

ამ პროექტის სტრატეგიული მნიშვნელობა არ შემოიფარგლება მხოლოდ ცენტრალურ აზიასა და ევროპით. ინდოეთიც და პაკისტანიც ინტერესდებიან ამ მარშრუტით, რადგან ისინი ამ გზით შეძლებენ პროდუქციისა და ნედლეულის ტრანსპორტირებას ცენტრალური აზიისა და ევროპის მიმართულებით. ინდოეთი აქტიურად ცდილობს ჩაერთოს მსგავს რეგიონალურ ინფრასტრუქტურულ პროექტებში, რათა გააძლიეროს საკუთარი სავაჭრო შესაძლებლობები ცენტრალურ აზიაში, ხოლო პაკისტანისთვის ამ გზის გამოყენება ხელს შეუწყობს არა მხოლოდ ტრანზიტს, არამედ საკუთარი საექსპორტო გზების განვითარებას.

 ირანის და თურქეთის როლი

ირანი და თურქეთი გადამწყვეტ როლს თამაშობენ, როგორც რეგიონული ჰაბები. ირანის სტრატეგიული მდებარეობა და მისი სარკინიგზო კავშირები თურქეთთან ქმნის კარს ევროპისკენ. თურქეთი კი, თავის მხრივ, ევროკავშირთან კავშირს უზრუნველყოფს. ამ გზის მეშვეობით ჩინეთიდან წამოსული ტვირთები შემოვა ირანში, გაივლის ქვეყნის სხვადასხვა დიდ ქალაქებს და შემდეგ თურქეთში გადავა. თურქეთში სარკინიგზო ხაზები უკავშირდება ევროპის ქვეყნებს, რაც გახსნის ახალ სატრანსპორტო მარშრუტებს.

დასკვნა

ჩინეთი-ყირგიზეთი-უზბეკეთი-ირანი-თურქეთის სარკინიგზო პროექტი არის ერთ-ერთი ყველაზე ამბიციური და მნიშვნელოვანი ინფრასტრუქტურული პროექტი, რომელიც მნიშვნელოვნად შეცვლის აზიასა და ევროპას შორის ვაჭრობის და ტრანსპორტირების გზებს. პროექტის წარმატება გააძლიერებს რეგიონულ და გლობალურ სავაჭრო კავშირებს, შეამცირებს სატრანსპორტო ხარჯებს და გაზრდის აზიისა და ევროპის ეკონომიკურ კავშირებს, ხოლო ინდოეთი და პაკისტანი ხელს შეუწყობენ მის გავლით ცენტრალურ აზიაში თავიანთი ინტერესების გაძლიერებას.

ეს სარკინიგზო მარშრუტი, თავისი სტრატეგიული მდებარეობით და მულტინაციონალური გავლენით, ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს სარტყელს წარმოადგენს ჩინეთის გლობალური სავაჭრო ინიციატივებისთვის.

რუკა

რუკაზე ნაჩვენებია ფართო სარკინიგზო მარშრუტი, რომელიც იწყება ჩინეთში და გადის ყირგიზეთის, უზბეკეთის, თურქმენეთის, ირანის და საბოლოოდ თურქეთის გავლით. ეს ხაზია, სავარაუდოდ, "ჩინეთი-ყირგიზეთი-უზბეკეთის" სარკინიგზო პროექტის გაფართოებული ვერსია, რომელიც გაივლის ირანის და თურქეთის მარშრუტით, დააკავშირებს აზიის ქვეყნებს ევროპასთან.

ამ მარშრუტის ერთ-ერთი მიზანი არის ჩინეთის "სარტყელისა და გზის ინიციატივის" (BRI) ფარგლებში, გააძლიეროს ტრანსპორტირებისა და ვაჭრობის კავშირი აზიას, ევროპას და აფრიკას შორის. რუკაზე ნაჩვენებია, რომ სარკინიგზო ხაზი ჩინეთიდან თურქეთამდე გადის თურქმენეთს, შემდეგ ირანს, და ბოლოს თურქეთს, სადაც შესაძლო საბოლოო გაერთიანება ხდება თურქეთის შიდა სარკინიგზო სისტემასთან, რომელიც მიდის სტამბოლში ან ევროპის მიმართულებით.

ეს მარშრუტი საშუალებას მისცემს ტვირთებს შანხაიდან და სხვა ქალაქებიდან გაცილებით მოკლე გზით მივიდნენ ევროპის ბაზრებზე, რაც დროისა და ხარჯების შემცირებას გამოიწვევს

ანალიტიკა
რა არის პრინციპული მსგავსება ირანის ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსსა (IRGC) და რუსეთის ფედერალური უსაფრთხოების სამსახურს (ФСБ) შორის?

1. ირანისა და რუსეთის სპეცსამსახურების მთავარი პრიორიტეტი – პირადი გამდიდრება და „სახელმწიფო სახელმწიფოში“

IRGC მხოლოდ სპეცსამსახური არ არის – ეს გახლავთ უზარმაზარი ეკონომიკური იმპერია.
იგი აკონტროლებს მშენებლობის კომპანიებს (მაგალითად, გიგანტურ კონგლომერატს „ხათამ ალ-ანბია“), ბანკებს, სატელეკომუნიკაციო ფირმებს, პორტებსა და სასაზღვრო გამშვებ პუნქტებს. ირანელი უშიშროების თანამშრომლები იღებენ სახელმწიფო კონტრაქტებს კონკურსის გარეშე, არიან ჩართული კონტრაბანდაში (ნავთობი, სხვადასხვა საქონელი), ფულის გათეთრებაში და კერძო ბიზნესის რეკეტში.

ФСБ მხოლოდ სპეცსამსახური არ არის – ეს არის ერთ-ერთი მთავარი მოთამაშე საკუთრების გადანაწილებასა და ეკონომიკის კონტროლში.
ФСБ აქტიურად ეწევა ბიზნესის „კრიშავას“, ახორციელებს რეიდერულ დაპატრონებებს გაყალბებული სისხლის სამართლის საქმეების მეშვეობით, აკონტროლებს საბანკო სექტორსა და სახელმწიფო კორპორაციების ფინანსურ ნაკადებს. ФСБ-ის მაღალი თანამდებობის პირები და მათთან დაახლოებული პირები ხდებიან დოლარიანი მულტიმილიონერები და მილიარდერები.

შედეგი: როგორც IRGC, ისე ФСБ ქმნიან სისტემას, სადაც თანამდებობა ბიზნეს-აქტივად იქცევა. ამგვარად, მათი ხელმძღვანელობა პირადად არის დაინტერესებული არსებული რეჟიმის შენარჩუნებით.


2. პროფესიული დეგრადაცია და ძირითადი ფუნქციის ჩავარდნები

წლობით, ირანის ტერიტორიაზე ერთ-ერთი ქვეყნის (შეიძლება ითქვას, ლიხტენშტაინისაც კი) სპეცსამსახურები დაუსჯელად კლავდნენ ირანელ ბირთვულ ფიზიკოსებსა და IRGC-ის მაღალჩინოსნებს – ეს იყო კონტრდაზვერვის სრულმასშტაბიანი მარცხი.
2018 წელს „მოსადის“ აგენტებმა თეირანში მდებარე სპეციალური საცავიდან მოიპარეს ირანის ბირთვულ პროგრამასთან დაკავშირებული დაახლოებით 100 000 დოკუმენტი, საერთო წონით ნახევარი ტონა. თეირანის გულში, პირდაპირ IRGC-ის ცხვირწინ მოკლეს ჰამასის ლიდერი ისმაილ ჰანია.
IRGC-ის საჰაერო თავდაცვის ოპერატორმა, პანიკაში და შესაბამისი ამოცნობის სისტემის გარეშე, ჩამოაგდო უკრაინული სამგზავრო თვითმფრინავი.
ეს ყველაფერი მიუთითებს პროფესიონალიზმის უკიდურესად დაბალ დონეზე და კრიტიკულ სიტუაციაში მოქმედების უუნარობაზე. სწორედ ამიტომ, დღეს ისრაელის სპეცსამსახურები ირანში აკეთებენ რაც სურთ.

ФСБ კი ათწლეულებით ჯაშუშობდა უკრაინაში, აგენტებს ანთავსებდა სახელმწიფო სტრუქტურებში, ყიდულობდა მაღალჩინოსნებს. ომამდე, ФСБ-ის მეხუთე სამმართველომ ქვეყნის ხელმძღვანელობას მიაწოდა აბსოლუტურად მცდარი სურათი – თითქოს უკრაინელი ხალხი რუსულ არმიას ყვავილებით დახვდებოდა.
ეს იყო 21-ე საუკუნის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი დაზვერვითი მარცხი, რომელმაც კატასტროფული შედეგები მოიტანა.

ტერაქტი „კროკუს სიტი ჰოლში“: მიუხედავად დასავლური დაზვერვების წინასწარი გაფრთხილებისა და შიდა ინფორმაციით, ФСБ ვერ შეძლო რუსეთის ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ტერაქტის აღკვეთა. ამ დროს მთელი რესურსი მიმართული იყო იმ ადამიანების დასაჭერად, ვინც პლაკატებს ატარებდა ან სოციალურ ქსელში კრიტიკულ პოსტებს წერდა.

დრონებით თავდასხმები მოსკოვზე, აფეთქებები ყირიმის ხიდზე, ოპერაცია „ობობა“ და შეტევები რუსული სამხედრო აეროდრომებზე ქვეყნის სიღრმეში – ყველაფერი ეს ცხადყოფს ФСБ-ის სრული უუნარობას შეასრულოს ქვეყნის დაცვის პირდაპირი ფუნქცია.

ФСБ-ის ჩავარდნებს დასასრული არ უჩანს.


3. ერთადერთი სფერო, სადაც ორივე სტრუქტურა „ეფექტიანია“ – საკუთარი ხალხის ჩახშობა

ФСБ და IRGC მშვენივრად ასრულებენ ერთ საქმეს – მშვიდობიანი პროტესტების ჩახშობას. ისინი ებრძვიან ქალებს ჰიჯაბის გარეშე და სტუდენტებს – პლასტმასის ჭიქებით ხელში.

IRGC და მისი დამხმარე „ბასიჯი“ არიან მთავარი იარაღი ირანში პროტესტების ჩასახშობად (2009, 2019, 2022 წწ.). ისინი უშიშრად იყენებენ ცეცხლსასროლ იარაღს უიარაღო მოქალაქეების წინააღმდეგ, ახორციელებენ მასობრივ დაპატიმრებებს, აწამებენ და აწყობენ საჯარო სიკვდილით დასჯებს.

ФСБ კი რუსეთის მთავარი რეპრესიული იარაღია. მათ გაანადგურეს პოლიტიკური ოპოზიცია, დამოუკიდებელი მედია, აყალბებენ საქმეებს ყველა იმ პირის წინააღმდეგ, ვინც არ ეთანხმება ხელისუფლების პოლიტიკას. მათ ქვეყანაში შიშის ატმოსფერო შექმნეს – რაც რეჟიმის სტაბილურობის ერთ-ერთი საყრდენია.


დასკვნა

IRGC და ФСБ კლასიკური მაგალითებია იმისა, რაც ხდება სპეცსამსახურებში ავტორიტარული რეჟიმების პირობებში:

  1. შერწყმა ხელისუფლებასთან – ისინი წყვეტენ სახელმწიფოს ინსტრუმენტად ყოფნას და თავად ხდებიან რეჟიმის შემადგენელი ნაწილი, მისი შეიარაღებული რგოლი.

  2. უარყოფითი შერჩევა – კარიერული წინსვლა განისაზღვრება არა პროფესიონალიზმით, არამედ ლოიალურობით და მზადყოფნით, შეასრულო დანაშაულებრივი ბრძანებები. კომპეტენტური, მაგრამ დამოუკიდებელი თანამშრომლები სისტემიდან გარიყულნი ხდებიან.

  3. პრიორიტეტების ცვლილება – ქვეყნის ან ხალხის უსაფრთხოების ნაცვლად, მთავარი ხდება ერთი ადამიანის ან ვიწრო ელიტის ინტერესების დაცვა (მაღლესი ლიდერი ირანში, პრეზიდენტი რუსეთში).


თუ მოკლედ ვთქვათ — ესენი არიან სპეცსამსახურები მხოლოდ სახელით. სინამდვილეში კი კორუფციული ძალაუფლების შენარჩუნების მექანიზმები.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.