USD 2.7191
EUR 3.2020
RUB 3.4463
თბილისი
ნურსულთან ნაზარბაევის 100-მილიარდიანი ქონება
თარიღი:  5869

ყაზახეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტი, ნურსულთან ნაზარბაევი „ერის ლიდერის“ ტიტულის მფლობელის პირადი ცხოვრება „ქვეყნის უმნიშვნელოვანესი სახელმწიფო საიდუმლო“ გახლავთ. ამ თემაზე ნებისმიერი დისკუსია ისჯება კანონით. ქვეყნის მუდმივ ლიდერს სძულს, როდესაც საზოგადოება განიხილავს მის ქმედებებსა და გადაწყვეტილებებს, ოჯახთან დაკავშირებით და ყველაფერი გაცხადდა მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ნაზარბავების იჯახის ყოფილმა სიძემ, რომელიც ახლა პოლიტიკურ დევნილად ითვლება, გაბედა არსებული მდგომარეობისთვის საიდუმლოების ფარდის ახდა. მან განაცხადა, რომ ჰქონდა ყოველი სიტყვის ფაქტობრივი დადასტურება.

 

ნურსულთან აბიშევიჩ ნაზარბაევი დაიბადა 1940 წლის 6 ივლისს, ყაზახეთის სსრ ალმა-ათას რეგიონის კასკელენის რაიონის სოფელ ჩემოლგანში, აბიშისა და ალჟანის ოჯახში, რომლებიც მუშაობდნენ სოფლის მეურნეობის სფეროში. ბავშვობაში ნურსულთანი მუშაობდა თავისი ოჯახის გამოსაკვებად (მშობლები, ბებია, უმცროსი ძმები და დები, მამის დისშვილი და დედის დისშვილი). ნურსულთანმა ხეხილის ვეგეტაცია ისწავლა და ვაშლითა და მსხლით ამარაგებდა ალმა-ათას ბაზარს. მოჰყავდა კარტოფილი და სამყურა. მან დიდი გზა გაიარა უბრალო მშენებლიდან სახელმწიფოს მეთაურამდე.
ნაზარბაევის პირველი და გარკვეულ დრომდე ოფიციალური მეუღლე, სარა ალფისოვნა არის ინჟინერ-ეკონომისტი. ამჟამად ის არის ბობეკის საერთაშორისო ბავშვთა საქველმოქმედო ფონდის ხელმძღვანელი. ნაზარბაევს ჰყავს სამი ქალიშვილი, თუმცა ცნობილია, რომ ჰყავს „უკანონო“ შვილებიც. ერთ-ერთი მათგანი ყაზახეთის უმდიდრესი ქალია, ჟურნალ Forbes-ის მონაცემებით, პირადი ქონება 1,3 მილიარდ დოლარად არის შეფასებული (No 938 მსოფლიოში და მე-4 ყაზახეთში).

 

 

ცნობილია, რომ მეუღლის, სარას გარდა, ნურსულთან ნაზარბაევი დიდხანს თანაცხოვრობდა სხვა ქალთან, გულნარა რაკიშევასთან, რომელიც ოფიციალური მეუღლის მსგავსად, გარკვეულწილად მართავდა ქვეყანას. პრეზიდენტის ბოლო გრძელვადიანი „შენაძენი“ იყო ასეელ ისაბაევა, რომელიც სპეციალურად მისთვის იპოვეს და „მის ყაზახეთი“ გახადეს. ამბობენ, რომ სწორედ მასთან აპირებს პრეზიდენტი ურთიერთობების დაკანონებას.

გარდა ამისა, ნურსულთან ნაზარბაევის პირადი ცხოვრება სავსეა ერთჯერადი შეხვედრებით ახალგაზრდა გოგონებთან. ყოფილი სიძე ამბობს, რომ ყაზახეთის მთელი ხელისუფლება 16-დან 18 წლამდე გოგონებს ანიჭებს უპირატესობას. მათ სპეციალურად მათი საწოლებისთვის არჩევენ, პრეზიდენტის პირადი და მუდმივი თანაშემწეები.

ნურსულთან ნაზარბაევი პოსტსაბჭოთა ქვეყნებს შორის ხელისუფლების ორი რეკორდსმენიდან ერთ-ერთია. ის 1989 წლიდან არის რესპუბლიკის პირველი პირი. მასზე უფროსი მხოლოდ უზბეკეთის პრეზიდენტი, ისლამ კარიმოვი იყო, რომელიც თანამდებობას 2016 წლამდე - სიკვდილამდე იკავებდა.  თავისი ქონებით ის მე-10 ადგილზეა პლანეტის უმდიდრესი და ყველაზე ძლიერი მმართველების რეიტინგში, თავიანთ ქვეყნებში შეუზღუდავი ძალაუფლებით, რომელიც შედგენილია Handelsblatt-ის მიერ. პრეზიდენტის ოჯახს ჰყავს ორი მილიარდერი - ქალიშვილი და სიძე და რამდენიმე მილიონერი (პირველი ქალიშვილი და შვილიშვილი ნურალი ალიევი); ყოფილი სიძე, რახათ ალიევი და ბულატ ნაზარბაევის ძმა. ნაზარბაევის კლანის ქონება 7 მილიარდ დოლარად არის შეფასებული. ნაზარბაევის  სახელს ატარებს ქუჩები იორდანიაში, თურქეთში, ჩეჩნეთში, ყაზანში. ჩეჩნეთის რესპუბლიკაში ლიცეუმიც მის სახელს ატარებს. ასევე, უნივერსიტეტი, სკოლები, სამთავრობო სააგენტო „ნაზარბაევის ცენტრი“, პარკი აქტობეში, ტიტების ჯიში. ყაზახეთის სისხლის სამართლის კოდექსი შეიცავს სიკვდილით დასჯის მუხლს, ქვეყნის პრეზიდენტის სიცოცხლის ხელყოფისთვის, თუნდაც ამ ქმედებებს არ მოჰყვეს სიკვდილი. 

ასევე ნახეთ ვიდეო - ნურსულთან ნაზარბაევის ძეგლის ჩამოგდება

 

ნურსულთან ნაზარბაევი 30 წლის განმავლობაში მართავს ყაზახეთს. ამ ხნის განმავლობაში მისმა ოჯახმა მოახერხა უძრავი ქონების შეძენა ასობით მილიონ დოლარად, მთელ მსოფლიოში. ყოფილი პრეზიდენტის ნათესავები - ქვეყნის უმდიდრესი ადამიანები იკავებენ სამთავრობო პოსტებს, მართავენ დიდ კომპანიებსა და ბანკებს და ფლობენ უზარმაზარ სამრეწველო საწარმოებს. 

ისინი ფლობენ ძვირად ღირებულ სახლებს, ციხესიმაგრეებს, შალეებს, აპარტამენტებსა და ვილებს ასობით მილიონ დოლარად, მსოფლიოს ექვს ქვეყანაში: ლონდონის გარეუბანში, ესპანეთის კურორტებზე, შვეიცარიის ტბებთან და მანჰეტენის ცათამბჯენებს შორისაც კი.

ნაზარბაევების ოჯახის უძრავი ქონების მთლიანი ღირებულება 800 მილიონი დოლარია.
2007 წლიდან, ყოველ ზაფხულს ნურსულთან ნაზარბაევის ოჯახი ესპანეთში, კოსტა ბრავაზე მდებარე მდიდრულ მამულში მიდის. სასახლე 3 ათასი კვადრატული მეტრის ფართობით, აშენდა და შემოღობილია ნაკრძალის ორ მყუდრო ყურეს შორის, მიუხედავად ადგილობრივი ეკოლოგების აღშფოთებისა. გარდა ამისა, რამდენიმე წლის განმავლობაში მეპატრონეებმა განზრახ დაბლოკეს სამკვიდროს გვერდით მდებარე საზოგადოებრივი გზის მონაკვეთზე მისასვლელი.

 

 

მიწის ნაკვეთის საერთო ფართობი დაახლოებით 20 ჰექტარია. აქ არის სამი კორპუსი, რამდენიმე საცურაო აუზი, ოცამდე აბაზანა, დისკოთეკა, სპა, თეატრი და ავტოფარეხი მდიდრული მანქანებისთვის. ადგილობრივმა მცხოვრებლებმა არაერთხელ განუცხადეს ჟურნალისტებს, რომ მიმდებარე ტერიტორიაზე ზღვაში მუდმივად ხედავენ მდიდრულ იახტებს. ნაზარბაევის შუათანა ქალიშვილი, დინარა კულიბაევა ხშირად დაბადების დღეს აღნიშნავს და ზოგჯერ მამამისიც დაფრინავს წვეულებებზე.

კულიბაევა და მისი მეუღლე უმსხვილესი ყაზახური ბანკის „ჰალიკის“ თანამფლობელები არიან. ესპანეთში უძრავი ქონების გარდა, მას აქვს ჟენევის მახლობლად მდებარე ბელერივის ციხე, რომელიც 2019 წელს 63 მილიონ დოლარად იყიდა. მე-17 საუკუნის სასახლე ქვის ფასადით და ორი კვადრატული კოშკით აღიარებულია ეროვნული მნიშვნელობის კულტურულ ძეგლად.

კულიბაევა ასევე ფლობს სხვა რეზიდენციას 75 მილიონ დოლარად თვით ქალაქში. ეს 3 დონის ვილა აღჭურვილია პეპლის ფორმის კიბეებით და 25-მეტრიანი აუზით, ჟენევის ტბის ულამაზესი ხედებით. 2009 წელს მისი შეძენის შემდეგ დინარამ განმარტა, რომ სასახლე მას ოფიციალური მიღებებისთვის სჭირდებოდა.

დაახლოებით 2,5 მილიარდ დოლარად შეფასებული ქონებით, დინარა ნაზარბაევა შედის Forbes-ის სიაში, როგორც ცენტრალური აზიის ერთ-ერთი უმდიდრესი ქალი.
თუმცა, ყველაზე ცნობილია ნაზარბაევის სამი ქალიშვილიდან უფროსი - დარიგა, რომლის ქონებაც ნახევარ მილიარდ დოლარს აჭარბებს. 1980-იან წლებში იგი დაქორწინდა დიპლომატი რახათ ალიევზე, წყვილს სამი შვილი შეეძინა, მაგრამ სიყვარულის ისტორია სამწუხაროდ დასრულდა: 2007 წელს სისხლის სამართლის საქმე აღიძრა პრეზიდენტის სიძის წინააღმდეგ, „ნურბანკის“ გამგეობის თავმჯდომარის მოადგილის, ჟოლდას ტიმრალიევის გატაცებაში მონაწილეობის ბრალდებით. ალიევი ავსტრიაში გაიქცა, სადაც პოლიტიკური თავშესაფარი მიიღო. ქორწინება ჩაიშალა და თავად ტიმრალიევი ჩამომხრჩვალი იპოვეს.

ადგილობრივი ოპოზიციური მედიის ცნობით, თავად ნურსულთან ნაზარბაევის ქონება 100 მილიარდ დოლარად არის შეფასებული. 

ყაზახეთის მეთაურმა ყურადღება დიდ ბრიტანეთსაც მიაპყრო: 13 წლის წინ 50 მილიონ ფუნტად შეიძინა სამეფოს ერთ-ერთი ყველაზე ძვირად ღირებული სახლი - ტოპრაკის სასახლე ჩრდილოეთ ლონდონში.

მისი შვილები ასევე ფლობენ ქონებას გაერთიანებულ სამეფოში. ქალიშვილი დარიგა და მისი უფროსი ვაჟი ნურალი ფლობდნენ სახლს ლონდონში, ბეიკერის ქუჩაზე, სადაც მდებარეობს არტურ კონან დოილის ნამუშევრების გმირის,  შერლოკ ჰოლმსის ბინა. გარდა ამისა, მათ ეკუთვნოდათ რამდენიმე სხვა შენობა და მიწა ბეიკერის ქუჩაზე, რომლის ღირებულებაც 140 მილიონ ფუნტზე მეტია.

ბრიტანეთის ხელისუფლებამ „დააპატიმრა“ ნაზარბაევების ზოგიერთი ქონება, როგორც „გაუმართლებელი სიმდიდრე“. ქონება რეგისტრირებული იყო სამ ოფშორულ კომპანიაში: პანამაში, ბრიტანულ ანგილასა და ანტილის კუნძულებზე. მოგვიანებით, ყაზახეთის ლიდერის ქალიშვილმა და შვილიშვილმა სასამართლოში გაიმარჯვეს და ქონება 100 მილიონ დოლარად დაიბრუნეს. 
გარდა ამისა, ნაზარბაევის ოჯახმა შეიძინა ქონება კანის ერთ-ერთ ყველაზე პრესტიჟულ უბანში. 30 მილიონ ევროდ იყიდეს ოთხდონიანი კორპუსი სვეტებით, გარე აუზი, ოთხი მისაღები ოთახი, შვიდი საძინებელი გასახდელებით, სამი სამზარეულო, ორი დარბაზი და ორი ღვინის მარანი. Residence La Tropicale აშენდა მე-19 საუკუნის ბოლოს, ბორცვის სამხრეთ კალთაზე, რომელიც გადაჰყურებს ხმელთაშუა ზღვას.

ეს ქონება აღმოჩნდა სამართლებრივ დავაში ნაზარბაევის ძმის, ბოლატისა და მისი ყოფილი მეუღლის, მაირა კურმანგალიევას განქორწინების დროს. გარდა ამისა, სამართალწარმოებისას ცნობილი გახდა, რომ ბოლატის შვილმა, მაირას ვაჟმა დანიარ კესიკბაევმა ფლორიდაში ფეშენებელური ბინა შეიძინა. ბინა სამი საძინებლით, ხუთი სველი წერტილით და პანორამული აივნით ატლანტის ოკეანის ულამაზესი ხედებით მას 3,4 მილიონი დოლარი დაუჯდა. გამოძიებამ ასევე გამოავლინა 50 მილიონ დოლარზე მეტი პრემიუმ მანჰეტენის უძრავი ქონება და ძვირფასეულობა. შედეგად კესიკბაევმა მთელი ქონება მამინაცვალს გადასცა.

ნაზარბაევის კლანის ირგვლივ მორიგი სკანდალი მას შემდეგ ატყდა, რაც სახელმწიფოს მეთაურის 29 წლის შვილიშვილმა აისულთანმა ბრიტანეთს პოლიტიკური თავშესაფარი სთხოვა. მანამდე ახალგაზრდამ ფეისბუქზე დაწერა, რომ ოჯახის ეშინია, მისი გატაცება სცადეს და ის არა შვილიშვილი, არამედ პრეზიდენტის შვილია.

აისულთანმა დაამთავრა ბრიტანეთის სამეფო სამხედრო აკადემია სანჰჰერსტში. კოკაინზე დამოკიდებულების გამო ის პერიოდულად ატარებდა დროს ევროპის ნარკოკლინიკებში. 2020 წლის აგვისტოში აისულთანი გარდაცვლილი იპოვეს ლონდონში. დოკუმენტების მიხედვით, სიკვდილის მიზეზი გულის გაჩერება გახდა, რაც კოკაინით ინტოქსიკაციამ გამოიწვია.

29 წლის აისულთან ნაზარბაევი ელბასის უფროსი ქალიშვილის, დარიგა ნაზარბაევის ვაჟია. 

აისულთანი ამტკიცებდა, რომ ჰქონდა ინფორმაცია იმის შესახებ, თუ როგორ ჰპარავდა რუსეთისა და ყაზახეთის ხელისუფლება ყოველწლიურად 1,5 მილიარდ „გაზს“ ყაზახებს. 

აისულთანმა არაერთხელ მიიქცია მედიის ყურადღება, სოციალურ ქსელებში თავისი უცნაური პოსტებით. მაგალითად, მან აღიარა, რომ იყო ნარკოტიკების მომხმარებელი და აღნიშნა, რომ მკურნალობის კურსს გადიოდა. მოგვიანებით კი განაცხადა, რომ იმ პერიოდში როცა მის ბეისბუკზე ასეთი პოსტები იწერებოდა, ის სოციალურ ქსელს არ იყენებდა, რადგან ციხეში იყო. ამ დროისთვის მის ანგარიშს, სავარაუდოდ, იყენებდა მისი დედა და ყაზახეთის KNB-ის ყოფილი თავმჯდომარე, ალნურ მუსაევი. იმავე დღეს მან დაწერა, რომ სინამდვილეში ნურსულთან ნაზარბაევი მისი ბაბუა კი არ იყო, არამედ მისი მამა: „დედაჩემს ბაბუაჩემი ანკესზე ჰყავდა, რადგან მე მისი შვილიშვილი კი არა, შვილი ვარ“.

პერსონალური მონაცემებით, ნურსულთან ნაზარბაევის მეუღლე სარა ალტისოვნა ნაზარბაევაა, მაგრამ სინამდვილეში, პრეზიდენტი დიდი ხანია განქორწინებულია მასთან, მაგრამ ეს ფაქტი დიდი ხნის განმავლობაში და საგულდაგულოდ იმალებოდა.

 

იმისათვის, რომ ეს ყველაფერი არ გამხდარიყო ზოგადი განხილვის საგანი, სარა ალტისოვნა მთელი ამ ხნის განმავლობაში შინაპატიმრობაში იმყოფებოდა და თუ ზოგიერთი ოფიციალური ღონისძიების ოქმის მოთხოვნით იყო საჭირო, მხოლოდ იქ ჩნდებოდა.
მეტიც, თერთმეტი წლის წინ, ყაზახეთში მთელი სკანდალი ატყდა მას შემდეგ, რაც გაჟონა ინფორმაციამ, რომ პრეზიდენტს უმცროსი ცოლი ჰყავდა. ნურსულთან ნაზარბაევის უმცროსი ცოლი, გულნარა რაკიშევა, ოდესღაც საპრეზიდენტო თვითმფრინავის ბორტგამცილებელი იყო. პრეზიდენტის რომანი გულნარასთან მრავალი წელი გაგრძელდა. თავიდან მალავდნენ ურთიერთობას, რადგან კანონიერმა მეუღლემ მათ ბევრი დაბრკოლება შეუქმნა. თუმცა, როდესაც ნურსულთან ნაზარბაევის უმცროსმა მეუღლემ ორი ქალიშვილი გააჩინა, მან გადაწყვიტა, რომ სიმართლის დამალვას აზრი არ ჰქონდა. მეორე ოჯახისთვის მან ააშენა ახალი სახლი ასტანაში და თხუთმეტი მილიონი დოლარი გამოუყო ყოფილ კანონიერ მეუღლეს, სარა ალტისოვნას.

სანამ ის ნურსულთან ნაზარბაევის კანონიერი ცოლი იყო, სარა ალტისოვნამ ქმარზე დიდი გავლენა მოახდინა და მან ბევრი გადაწყვეტილება მიიღო მის ნაცვლად. 

პრეზიდენტის მეორე მეუღლესაც ადვილად შეეძლო მისით მანიპულირება და აიძულა კიდეც, რომ მამამისი რესპუბლიკის თავდაცვის მინისტრის მოადგილე გამხდარიყო. გარდა ამისა, გულნარას შეეძლო სხვა საკადრო საკითხების მოგვარებაც.

ყაზახეთის პრეზიდენტის ცხოვრება საიდუმლოებით არის დაფარული, მაგრამ ყველაფერი საიდუმლო, ადრე თუ გვიან, ყოველთვის აშკარა ხდება. ცოტა ხნის წინ ცნობილი გახდა, რომ ნურსულთან ნაზარბაევს კიდევ ერთი ცოლი ჰყავდა - ახალგაზრდა ქალი, სახელად ასეელ ისაბაევა. 

 

ყაზახეთის პრეზიდენტის მესამე მეუღლემ მას ვაჟი გაუჩინა, ახლა კი ნურსულთან ნაზარბაევი ხუთი ქალიშვილისა და ორი ვაჟის მამაა.

ანალიტიკა
«The Guardian»: „ პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“

„სწორედ იმ დროს, როცა მსოფლიოს უაღრესად ჭირდება ბრძენი უხუცესები, პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“ - ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „გარდიანში“ (The Guardian) გამოქვეყნებულ სტატიას, რომლის ავტორია დევიდ ვან რეიბრუკი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ფილოსოფიაში ნიდერლანდებიდან.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მოდით ერთ დელიკატურ საკითხზე მსჯელობას შევეცადოთ: ვისაუბროთ ასაკზე ისე, რომ ეიჯიზმში - ასაკობრივ დისკრიმინაციაში - არ გადავვარდეთ.

არასოდეს არ მომხდარა ისეთი პრეცედენტი პლანეტის თანამედროვე ისტორიაში, როგორიც დღეს არის: მსოფლიოში მშვიდობის ბედი ისეთი ადამიანების ხელშია, რომლებიც საკმაოდ ხანდაზმულები არიან. ვლადიმერ პუტინს და სი ძინპინს 72 წელი შეუსრულდათ, ნარენდრა მოდი - 74 წლისაა, ბენიამინ ნეთანიაჰუ - 75-ის, დონალდ ტრამპი - 79-ის, ალი ჰამენეი - 86-ის.

რასაკვირველია, მედიცინის განვითარების წყალობით, ადამიანები სულ უფრო მეტ ხანს ცოხლობენ და შეუძლიათ აქტიური ცხოვრებით იცხოვრონ, მაგრამ ამის მიუხედავად, დრეს ცვენ მოწმენი ვართ იმ პოლიტიკური ლიდერების რაოდენობის ზრდისა, რომლებიც ასაკის კვალობაზე სულ უფრო ამკაცრებენ საკუთარ ხელისუფლებას, ხშირად თავიანთი ახალგაზრდა კოლეგების ხარჯზე.

გასულ კვირაში ჰააგაში ნატოს ყოველწლიურ სამიტზე ალიანსის ლიდერები, ემანუელ მაკრონის და მეტე ფრედერიქსონის (ორივე 47-47 წლისაა), ჯორჯა მელონის (48 წლის), პედრო სანჩესის (53 წლის) ჩათვლით, იძულებულნი იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდის შესახებ. ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურების საშუალო ასაკი 60 წელს შეადგენს: გერმანიის კანცლერი 69-ისაა, ხოლო თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი - 71 წლის.

ყველა დაეთანხმა სამხედრო ასიგნებათა 5%-იან ზრდას, თუმცა აშკარაა, რომ ეს ციფრო თვითნებურად არის დადგენილი - მისი განხილვა სერიოზული დებატებით არ მომხდარა არც ნატოში და არც წევრი ქვეყნების შიგნით. ამ დროს უფრო მეტად სამხედრო-პოლიტიკური რეალობას კი არ მიექცა ყურადღება, არამედ ჭირვეული ამერიკელი პატრიარქის პატივისცემას და მის აკვიატებულ მოთხოვნას. ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რიუტე, რომელიც მხოლოდ 58 წლისაა, ისე შორს წავიდა აშშ-ის პრეზიდენტისადმი მოწიწებაში, რომ დონალდს „მამიკოთი“ (Daddy) მიმართა. ეს დიპლომატია არ არის. ეს მორჩილებაა.

თაობათა კონფლიქტი სხვა არენებზეც ხდება: უკრაინის 47 წლის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი უპირისპირდება მასზე ბევრად უფროსი ასაკის კოლეგას - რუსეთის 72 წლის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. იმავე ასაკის მქონე სი ძინპინი მტრული თვალით უყურებს ტაივანის  პრეზიდენტს, რომელიც კომუნისტ ბელადზე 7 წლით უმცროსია. ბენიამინ ნეთანიაჰუ, რომლის წლოვანება საუკუნის სამ მეოთხედს შეადგენს, აუღელვებლად უყურებს ღაზას სექტორის განადგურებას, რომლის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 18-20 წელია. ირანში 86 წლის ლიდერი მართავს ქვეყნის 80-მილიონიან მოსახლეობას, რომელთა საშუალო ასაკი 32 წელია. კამერუნელი 92 წლის პრეზიდენტი პოლ ბია 1982 წლიდან იმყოფება იმ ქვეყნის სათავეში, რომლის მცხოვრებლების საშუალო ასაკს 18 წელი შეადგენს, ხოლო სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა - 62 წელს.

რასაკვირველია, ჩვენ არ ვდგავართ გერონტოკრატიული შეთქმულების წინაშე. ჯერ-ჯერობით არც მოხუცი მოქმედი ლიდერების კლუბი არ არსებობს, რომლებიც მსოფლიოს ბატონობას სიცოცხლის ბოლომდე ესწრაფვიან... მაგრამ არის რაღაც შემაშფოთებელი იმაში, რომ  მშვიდობა ინგრევა სწორედ იმ ადამიანების მიერ, რომელთა ცხოვრება მეორე მსოფლიო ომის შემდომი არქიტექტურით განისაზღვრა. ალი ჰამენეი 6 წლისა იყო, როცა ჯერ გერმანიამ, შემდეგ კი იაპონიამ ხელი უსიტყვო კაპიტულაციას მოაწერეს.

დონალდ ტრამპი 1946 წელს დაიბადა, როცა გაერომ თავისი პირველი გენერალური ასამბლეის სხდომა ჩაატარა. ბენიამინ ნეთანიაჰუ  დაიბადა ისრაელის სახელმწიფოს შექმნიდან ერთი წლის შემდეგ. ნარენდრა მოდი დაიბადა 1950 წელს, როცა ინდოეთი საპარლამენტო რესპუბლიკად გამოცხადდა და ქვეყნის კონსტიტუცია მიიღეს. ვლადიმერ პუტინი ქვეყანას 1952 წლის ოქტომბერში მოევლინა, იოსებ სტალინის სიკვდილამდე რამდენიმე თვით ადრე. ამხანაგი სი ძინპინი - 1953 წლის ივნისში დაიბადა, სტალინის სიკვდილის შემდეგ. რეჯეფ ერდოღანი გაჩნდა 1954 წელს, თურქეთის ნატოში შესვლიდან ორი წლის შემდეგ. ყველა ჩამოთვლილი პირები ომისშემდგომი ეპოქის ბავშვები არიან და ახლა, როცა თავიანთი სიცოცხლის მიჯნას უახლოვდებიან, ისინი, როგორც ჩანს, მზად არიან იმ მსოფლიოს დასანგრევად, რომლებშიც თვითონ დაიბადნენ. ასთი მოქმედება შურისძიებას ჰგავს.

დიახ, საერთაშორისო წესრიგი, რომელიც თეორიულად გარკვეულ წესებს ემყარებოდა, პრაქტიკაში ყოველთვის არეულ-დარეული იყო, ვიდრე ეს ქაღალდზე ჩანდა. მაგრამ, ნებისმიერ შემთხვევაში რაღაც იდეალი არსებობდა, რომლის მიღწევას ყველა თავისებურად ცდილობდა. არსებობდა საერთო მორალური პრინციპები - დიახ, მყიფე, მაგრამ გულწრფელი, რომელიც იმ რწმენას ემყარებოდა, რომლის მიხედვით, კაცობრიობას აღარ უნდა გაემეორებინა მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის მხეცობები და რომ უმჯობესია უთანხმოებები დიალოგისა და დიპლომატიის მეშვეობით მოგვარდეს. დღეს ეს რწმენები აორთქლდა, გაქრა და უმეტესად იმ ადამიანთა გონებასა და სულში, რომლებისთვისაც ყველაზე ძვირფასი უნდა ყოფილიყო და რომელებიც სიკეთის რწმენას ყველაზე მეტად უნდა გაფრთხილებოდნენ.

დღეს უპრეცედენტო მომენტია. წინა მსოფლიო მართლწესრიგის არქიტექტორები - ადოლფ ჰიტლერი, ბენიტო მუსოლინი, იოსებ სტალინი და მაო ძედუნი სულ რაღაც 30-40 წლისანი იყვნენ, როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ. ახალმა თაობამ ახალი მსოფლიო ააშენა, მაგრამ წინა მართლწესრიგის შედეგებს შეეჯახნენ. დრეს ახალი მსოფლიოც ინგრევა იმ ძველი თაობის ადამიანების მიერ, რომლებიც ვერ იცოცხლებენ იმ დრომდე, რათა დაინახონ, როგორი ნანგრევები დარჩება მათი მოქმედებით.

ჩვენ შეიძლებოდა გვქონოდა იმის იმედი, რომ თაობა, რომელსაც ბედმა გაუღიმა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუგრძელდა, თავიანთი სიკვდილის შემდეგ სიკეთის, პტივისცემის და გლობალური პოზიტიური ხელმძღვანელობის მემკვიდრეობას დატოვებდა. ამის ნაცვლად ჩვენ მოწმენი ვართ ბოლო ათწლეულებში მომხდარი ყველაზე უარესი რეპრესიების, ძალადობის, გენოციდების, ეკოციდების და საერთაშორისო სამართლის მიმართ უპატივცემლო დამოკიდებულებისა, რომლებსაც ყველაზე მეტად ულმობელი 70-80 წლის მოხუცები სჩადიან და რომლებიც, როგორც ჩანს, უფრო მეტად იმით არიან დაინტერესებული, რომ თავი აარიდონ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ვიდრე მშვიდობის შენარჩუნებაზე იზრუნონ.

მაგრამ ასე არ უნდა იყოს.

როცა ნელსონ მანდელამ 1999 წელს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა, მან ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „უხუცესები“, რომელიც ყოფილ მსოფლიო ლიდერებს აერთიანებდა. ისინი მუშაობდნენ მშვიდობის, სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების მხარდასაჭერად. დღეს, მოქმედებენ რა კონსენსუსის ტრადიციებით და წინა თაობების პოლიტიკოსთა საუკეთესო გამოცდილებით, „უხუცესების“ წევრები ითვლებიან იმის მაგალითად, თუ როგორ შეუძლიათ ასაკოვან ადამიანებს კაცობრიობას მოუტანონ მეტი სინათლე, გამოხატონ თანაზიარობა, იმოქმედონ სინდისით და არა მარტო გავლენითა და ძალით.

პრობლემა მოხუცებულობაში არ არის. პრობლემა იმაშია, თუ როგორი მიზნის მიღწევა სურთ მისი სარგებლობით და რას აძლევენ უპირატესობას. მსოფლიოს არ სურს ისეთი ახალი მოხუცი ძალოვანი პირები, რომლებსაც მმართველის საჭისა და ტახტის დატოვება არ სურთ. მსოფლიოსათვის უკეტესია ის მოხუცი ლიდერები, ის უხუცესები, რომლებიც მზად არიან კომპრომისებისათვის და ადამიანთა ენერგიის სასიკეთოდ წარმართვისათვის. ისინი, ვინც მემკვიდრეობაზე ფიქრობენ არა როგორც პირად დიდებაზე, არამედ როგორც მშვიდობაზე, რომელსაც ისინი თავიათი სიცოცხლის შემდეგ დატოვებენ. ჩვენს დროში გვჭირდება არა ბატონობა, არამედ სიბრძნის გამოვლენა. და ეს, საბოლოო ჯამში, არის ის, რაც მმართველს ლიდერისაგან განასხვავებს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.