USD 2.7089
EUR 3.1193
RUB 3.3402
თბილისი
ზურა დათუაშვილი - საინტერესო სუბიექტი იყო კალინინი. არსენობამდე ბევრი უკლდა, მაგრამ ქეიფი ნამდვილად უყვარდა და გზებზე სუფრის გადაფენა
თარიღი:  1807

ისტორიკოსი და ჟურნალისტი ზურა დათუაშვილი თავის ფესიბუკის გვერდზე  ლენინის (სსრკ-ის სახალხო კომისართა
საბჭოს თავმჯდომარე) და კალინინის (სსრკ უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმის თავმჯდომარე) ერთობლივ სურათს აქვეყნებს და საინტერესო ისტორიებს იხსენებს კალინინის მონაწილეობით.

" ეს ფოტო რამდენჯერმე შემხვდა სოციალურ ქსელში და იმდენჯერვე ატყდა კამათი, ფეიკია თუ რეალური კადრი. კომენტატორები ვერც იმაზე თანხმდებიან, ვინაა გამოსახული პროლეტარიატის უსაფლავო ვოჟდის გვერდით - ლევ ტროცკი თუ მიხეილ კალინინი.

თავს ვერ დავდებ, ნამდვილად არ ვიცი, ნაყალბევია სურათი თუ რეალური, მაგრამ თუ სინამდვილეს ასახავს, უფრო კალინინის ვერსიისკენ ვიხრები. ტროცკი ლენინზე ბევრად ახალგაზრდა იყო და რევოლუციის წინა პერიოდში კუპრივით შავი თმა-წვერი ჰქონდა.
არის კიდევ ერთი არგუმენტი ამ მოსაზრების სასარგებლოდ - გარმონი.
ცნობილი ფაქტია - კალინინი გართობის, სიძვის დიაცთა და კაი სმა-ჭამის მოყვარული კაცი იყო. ბოლშევიკურ ელიტაში იცოდნენ მისი ჰედონისტური სისუსტენი. ერთი-ორჯერ სტალინი გაუბრაზდა კიდეც, მაგრამ საკავშირო მამასახლისი იმდენად მონური მორჩილებით ელაქუცებოდა ხალხთა მეორე მამიკოს, იმანაც ხელი ჩაიქნია - ჯანდაბას შენი თავი, თუნდაც ქვა გიხლიაო.
ამ დღეებში ცნობილი სახალხო მასწავლებლის, ვარლამ ძიძიგურის მოგონებები წავიკითხე, რომელშიც საინტერესო ფაქტია აღწერილი კალინინის საქართველოში ყოფნის შესახებ.
1925 წლის მარტის პირველ რიცხვებში თბილისში საკავშირო ცაკ-ის სესია ჩატარდა, რომელსაც მოსკოვიდან სპეციალურად ჩამოსული კალინინი უძღვებოდა. ამ პერიოდს დაემთხვა ინცინდენტი ხონის რაიონის სოფელ მათხოჯში, სადაც ადგილობრივი კომკავშირლების დანაშაულებრივი გულგრილობის გამო მთლიანად გადაიბუგა სოფლის მოსახლეობის მონაწილეობით აგებული სახალხო სახლი. ვ. ძიძიგური ს. ორჯონიკიძის დახმარებით ეწვია ცაკ-ის თავმჯდომარეს და სთხოვა, რომ მოენახულებინა დამწვარი ობიექტი. მისდა გასაკვირად, კალინინი მყისვე დათანხმდა, მომდევნო დღეს დაახლოებით ასკაციანი ამალით ჩავიდა ქუთაისში, იქ ღამე გაათია და მეორე დილით მათხოჯში გაემგზავრა დიდი ავტოკოლონით. მას თან ახლდა ფილიპე მახარაძე და საქართველოს კომპარტიის მაღალი თანამდებობის ჯერ კიდევ მოსიარულე გვამები, რომლებიც ათიოდე წლის შემდეგ უძრავი გვამების კატეგორიაში გადაამისამართა სტალინმა.
მაღალი სტუმრის დასახვედრად, ბუნებრივია, სათანადოდ გაისარჯნენ მასპინძლები. მათხოჯის მეზობელი სოფლებიდან საგანგებოდ გამოიყვანეს მოსახლეობა და საზეიმო შეხვედრა მოუწყვეს დელეგაციას. კალინინმა დაათვალიერა გადამწვარი სახალხო სახლი, მსუბუქად გაჯორა მასპინძლები - აშენება კი შეგძლებიათ, მაგრამ მოვლა არაო და მერე ანუგეშა - ხელები არ ჩამოუშვათ, სასწრაფოდ აღადგინეთ, საქართველოს მთავრობა დაგეხმარებათ და არც მე მოგაკლებთ მოსკოვიდან ყურადღებასო.
მერე გაიმართა დიდი მიტინგი პარტიული ხრიგინის ტრადიციული ელემენტებით და ბოლოს ყველაფერი დაგვირგვინდა სამასკაციანი, მასშტაბური ბანკეტით რამდენიმე ადგილობრივი მცხოვრების ოჯახში. მთავარი სუფრა თვითონ ვ. ძიძიგურის სახლში გაიშალა, რომელსაც პირადი თანდასწრებით პატივი დასდეს პარტიისა და მთავრობის მაღალჩინოსნებმა.
ვ. ძიძიგური დეტალურად აღწერს მათხოჯში კალინინის ყოფნის ყველა ეპიზოდს, მათ შორის - სუფრასაც. კარგად რომ გამოძღა და სასმელიც გვარიანად ყლურწა, საკავშირო მამასახლისი გრიალის ხასიათზე დადგა და მასპინძლებს “გარმოშკა” მოთხოვა. ჯერ თვითონ იცეკვა, მერე სოფლელებიც აიყოლია და დილის ექვს საათამდე მუხლი არ ჩაუხრია. უკვე თენდებოდა, მოსასვენებლად რომ გადაიყვანეს ვ. ძიძიგურის ბიძის მეზობლად მდგარ სახლში.
დილით გაღვიძებულმა ვარლამმა სტუმარი რომ მოიკითხა, უთხრეს, - ბიძაშენის სამზადშია და ბიცოლაშენს ელაპარაკებაო. მასპინძელს გაუკვირდა, ბიცოლაჩემმა ორი სიტყვა არ იცის რუსულად და როგორ აგებინებსო. სამზადში შესულს თვალწინ ასეთი სცენა გადაეშალა - სამზადში, შუაცეცხლთან, ჯორკოზე იჯდა კალინინი და მისჩერებოდა, როგორ ამოჰყავდა მოხუც დიასახლისს ყველი. მასპინძელი ხელების მოშველიებით ცდილობდა აეხსნა სტუმრისთვის ტექნოლოგიური ნიუანსები.
- “ცუნცულა გინდა”? - ჰკითხა ბიცოლამ კალინინს, თან თოთო ყველის ნაწყვეტი ამოუღო ქოთნიდან და მისცა. კალინინმა გამოართვა, პირში ჩაიდვა და “უჰ-უჰ”-ს ძახილით ჭამდა. ბიცოლამ იფიქრა, მოეწონაო:
- კიდევ გინდა ცუნცულა, ჰა!
- ბიცოლა, ეს პრეზიდენტია! - ვუთხარი მე.
- რაა, შვილო, ეზიდენტი?
- მეფის მაგიერი!
- იჰ, მეფეს რა უნდა ჩემს “კუხნაში”?
როცა კალინინს ვარლამმა ბიცოლამისთან საუბრის შინაარსი გადაუთარგმნა, ბევრი იცინა.
რაკი საკავშირო მამასახლისის ქუთაისურ-ხონურ ვოიაჟს დაწვრილებით შევეხე, ბარემ ორ სასეირო ეპიზოდსაც გავიხსენებ ვ. ძიძიგურის წიგნიდან.
ქუთაისში კალინინს ერთმა გლეხმა თხოვნა მიართვა, - სასოფლო საბჭოს თავმჯდომარემ ცხრა დღე ჩამსვა “ნაობახში” და უბრძანე, ჩამომეხსნასო. - რა დააშავეო, ჰკითხა ცაკ-ის თავმჯდომარემ. - არაფერი, იმისთვის დამსაჯა, რომ ღმერთი მწამსო. - ახალთაობის ხალხს ხომ არ ებრძვიო, ისევ ჩაეკითხა კალინინი. - არა, ეგენი კაი საქმეს აკეთებენო. საკავშირო მამასახლისს პასუხი მოეწონა და ქუთაისის აღმასკომის თავმჯდომარეს “უბრძანა”, - სასოფლო საბჭოს თავმჯდომარე 18 დღით ჩააყუდეთო.
როცა სტუმარს ქალაქი დაათვალიერებინეს, მასპინძლებმა თავის მოსაწონებლად საგანგებოდ აჩვენეს ცენტრალურ მოედანზე ახალდანგრეული “სობორო”. ვ. ძიძიგურის გადმოცემით, რომელიც ამ დროს იქვე იმყოფებოდა, კალინინს მაინცდამაინც არ მოსწონებია ნანახი და ქუთაისის მაზრის აღმასკომის თავმჯდომარისთვის ირონიულად უკითხავს - მეტი არაფერი გქონდათ გასაკეთებელიო?
საინტერესო სუბიექტი იყო კალინინი. არსენობამდე ბევრი უკლდა, მაგრამ ქეიფი ნამდვილად უყვარდა და გზებზე სუფრის გადაფენა…"
მიყევით ბმულს - ზურა დათუაშვილი
საზოგადოება
მეუფე შიო - განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო და არც არასდროს მოაკლდება

მხოლოდ გულმოწყალე ადამიანმა შეიძლება დაიმკვიდროს სასუფეველი, - ამის შესახებ საპატრიარქო ტახტის მოსაყდრემ, სენაკისა და ჩხოროწყუს მიტროპოლიტმა შიომ (მუჯირი)სულთმოფენობიდან ოცდამეერთე კვირას, ღირსი გაბრიელ აღმსარებლისა და სალოსის ხსენების დღეს ქადაგების დროს განაცხადა.

მიტროპოლიტის თქმით, ცათა სასუფევლის დამკვიდრებისთვის საჭიროა, ისე მოვალბოთ ჩვენი გული, რომ მასში შემოვიდეს სულიწმინდის მადლი, რომელიც ფერს უცვლის ადამიანს...

მისივე განცხადებით, დღევანდელ მსოფლიოში, როდესაც ასეთი სულიერი ძნელბედობაა, ჩვენ განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო და არც არასდროს მოაკლდება“.

„სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმინდისათა.

ძვირფასო მამებო, დედებო, ძმებო და დებო, გილოცავთ დღევანდელ კვირა დღეს, რომელიც დაემთხვა ღირსი გაბრიელ სალოსისა და აღმსარებლის ხსენებას. შეგვეწიოს მისი მადლი და ლოცვა ჩვენ და სრულიად საქართველოს.

გადმოგცემთ მისი უწმინდესობის და უნეტარესობის, კათოლიკოს-პატრიარქ ილია II-ის მოლოცვას და კურთხევას.

დღეს წაკითხული იყო იგავი სახარებიდან მდიდარსა და ლაზარეზე. ეს ორი ადამიანია, ორი სახეა წარმოდგენილი ჩვენ წინაშე. მდიდარს საერთოდ არ ენაღვლებოდა, რომ მის კართან იწვა მძიმე ავადმყოფი და გლახაკი, სრულიად გულგრილი იყო მისი ბედისადმი. ლაზარე კი ძალიან მოკრძალებული იყო. მას ის კი არ უნდოდა, რომ მდიდრის სუფრიდან ლანგრით მიეტანათ მისთვის საჭმელი, არამედ იმას ნატრობდა, რომ ძირს დაცვენილი ნამცეცი მაინც შეხვედროდა. იმდენად ავად იყო, რომ სიარულიც კი არ შეეძლო. ამ მდიდარს ეს ამბავი სრულიად არ აღელვებდა, ის იმდენად გართული იყო თავისი ნადიმებით და ფუფუნებით. გარდაცვალების შემდეგ ყველაფერი შეიცვალა, ღარიბი აღმოჩნდა აბრაამის წიაღში, მდიდარი კი - ცეცხლოვან გეენიაში, ჯოჯოხეთში.

რატომ მოხდა ასე? რაზეა ეს იგავი, საერთოდ?

ეს იგავი არის მოწყალებაზე. ასე იმიტომ მოხდა, ძვირფასო ძმებო და დებო, რომ ღმერთი არის მოწყალე. მხოლოდ გულმოწყალე, მოწყალე გულის მქონე ადამიანმა შეიძლება დაიმკვიდროს სასუფეველი. ვერცერთი ულმობელი, ვერცერთი უსიყვარულო, სასტიკი, ბოროტი ადამიანი სასუფეველს ვერ დაიმკვიდრებს, რაგინდ ბევრი დამსახურება ჰქონდეს ამ დედამიწაზე, იმიტომ რომ ცათა სასუფეველი არ არის ის, რაც გაიცემა რაღაც დამსახურებების სანაცვლოდ, არამედ ცათა სასუფევლის დამკვიდრებისთვის საჭიროა, ისე მოვალბოთ ჩვენი გული, რომ მასში შემოვიდეს სულიწმინდის მადლი, რომელიც ფერს უცვლის ადამიანს და ხარბიდან გადააქცევს ხელგაშლილად, ამპარტავნიდან - თავმდაბლად, შურიანიდან - მოსიყვარულედ, ნაყროვანიდან - მმარხველად და ა. შ. არცერთი ულმობელი ადამიანისთვის, ვინც არ არის მოწყალე გულის მქონე, ეს ფერისცვალება შესაძლებელი არ არის. ვერ მოხდება ეს სასწაული მის სულში. ვიმეორებ: რატომ? - იმიტომ, რომ ასეთი ადამიანის სულში სულიწმინდის მადლი ვერ შემოდის.

ამიტომ მთელი ცხოვრება უნდა იღვაწოს ადამიანმა ქმედით სიყვარულში, რომ ეს ლმობიერება და მოწყალება ისწავლოს. სწორედ ამაზეა დღევანდელი იგავი, რომ ვისწავლოთ ეს თვისებები, ეს სათნოებები და ჩვენი ცხოვრების შედეგად ამ მდიდრის მსგავსად არ აღმოვჩნდეთ ცეცხლოვან გეენიაში, არამედ მოვემზადოთ მარადისობასთან შესახვედრად. ეს ცხოვრება იმისთვის გვაქვს მოცემული, რომ ღირსეულად მოვემზადოთ მარადისობაში გადასვლისთვის, როცა იქნება სამსჯავრო ჩვენი, როცა წარვდგებით სამსჯავროზე. თუმცა სამსჯავრო არის მთელი ცხოვრება, ადამიანი ამ ცხოვრებაშივე გამოუტანს განაჩენს თავის თავს და აკეთებს არჩევანს, თუ სად იქნება მარადისობაში.

თუ ამ ცხოვრებაში შეიძინე შური, უმოწყალობა, სიძვა, ვერცხლისმოყვარეობა, ამპარტავნება და სხვა ასეთი ვნებები, მარადისობაშიც თან წაგყვება ეს თვისებები, იქაც ასეთი იქნები. მაგრამ უფალს უნდა, რომ შეიძინო სიმდაბლე, სიყვარული, ლოცვა, მოთმინება, სულგრძელება, მოწყალება. რატომ? - იმიტომ, რომ თვითონ არის ასეთი უფალი ჩვენი იესო ქრისტე; და თუ ეს თვისებები გექნება, მაშინ ის თავისთან წაგიყვანს და გაცხონებს.

ძვირფასო ძმებო და დებო, მაგრამ ეს ადამიანის დახმარების გარეშე შეუძლებელია. თუ ადამიანს ეს არ უნდა, ყველაფერი ამაო იქნება, ხოლო თუ უნდა და იღვწის ამისთვის, მაშინ უფალი აუცილებლად შეეწევა მას, განკურნავს ამ ვნებებისგან და აცხონებს.

ასე რომ, დავფიქრდეთ ამ იგავზე: ვინ ვართ ჩვენ - მდიდარი თუ ლაზარე? და თუ ჩვენს თავში ჯერ კიდევ ვხედავთ ამ უმოწყალო მდიდრის თვისებებს, გონს მოვიდეთ, სანამ კიდევ გვაქვს ფიზიკური და სულიერი ძალები, რომ ფერი ვიცვალოთ და გამოვსწორდეთ.

დღეს არის ღირსი გაბრიელ სალოსისა და აღმსარებლის ხსენება. საოცარი სიხარული სუფევს დღეს ჩვენს მსახურებაზე, ძალიან ბევრი ხალხია შეკრებილი. გილოცავთ ამ დღესასწაულს. შეგვეწიოს მამა გაბრიელის ლოცვა და მადლი.

იგი იყო სრულიად გამორჩეული ადამიანი და მოღვაწე ჩვენი ეკლესიის უახლეს ისტორიაში. მოგეხსენებათ, ის მოღვაწეობდა ათეისტურ პერიოდში და მრავალ ადამიანს გაუნათა გზა უფლისკენ, რისთვისაც იგი მრავალჯერ ტანჯეს, დევნეს, გვემეს და დააპატიმრეს. ის ამ თავის დიდ სულიერებას ფარავდა სალოსობის ღვაწლით. ამის გამო, მრავალჯერ შეშლილი ეგონათ, მაგრამ, როგორც ამბობს პავლე მოციქული: „სულელი იგი ღვთისა უბრძენეს არს კაცთა“ (1 კორ. 25). თავისივე სიცოცხლეში ის მრავალ სასწაულს აღასრულებდა და მისი გარდაცვალების შემდეგ კიდევ უფრო მეტი სასწაული სრულდება, ადამიანები მოდიან არამხოლოდ საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან, არამედ მსოფლიოს სხვადასხვა მხარიდან და წმინდა გაბრიელის ლოცვით უფალი მათ უსრულებს თხოვნას და ანიჭებს სულიერ და ხორციელ კურნებებს.

დღეს, დღევანდელ მსოფლიოში, როდესაც ასეთი სულიერი ძნელბედობაა, ჩვენ განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო, საქართველოს არასდროს მოჰკლებია სულიწმინდის მადლი და არც არასდროს მოაკლდება.

მაშ, დღეს, მისი ხსენების დღეს, განსაკუთრებით ვევედროთ ღირს გაბრიელს, აღმსარებელსა და სალოსს, რომ მისი ლოცვით უფალმა დაიფაროს და გააძლიეროს ჩვენი ქვეყანა, ჩვენი ეკლესია, გააძლიეროს და ადღეგრძელოს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II და შეგვეწიოს ღირსი მამა გაბრიელი, რომ ამ ლაზარეს მსგავსად, უფალმა დაგვამკვიდროს აბრაამის წიაღში, რათა დავტკბეთ იმ გამოუთქმელი სიკეთეებით, რომლებიც „თვალს არ უნახავს და ყურს არ სმენია“ (1 კორ. 2,9), რისი ღირსიც დაე, გავმხდარიყავით მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომელსაც შვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა, თანა მამით და სულიწმინდითურთ, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

ჩვენთან არს ღმერთი!“, - განაცხადა მეუფე შიომ.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.